کیست پوستی به دلایل متفاوتی در بدن بروز می‌کند. برخی از کیست‌ها به دلایل هورمونی و برخی از کیست‌ها به علت انسداد غدد چربی در پوست ایجاد می‌شوند. ازآنجایی‌که کیست‌های پوستی انواع گوناگونی دارند، بنابراین در علل و ویژگی‌ها نیز متفاوت هستند. ازجمله علائم کیست‌های پوستی که عفونی شدند می‌توان به دردناک شدن پوست، قرمزی پوست و متورم شدن آن اشاره نمود. با کلینیک نیکان همراه باشید.
انواع کیست های پوستی
کیست های پوستی انواع مختلف دارند، بنابراین هم به لحاظ ویژگی‌ها و هم به لحاظ علائم و عوارضی که ایجاد میکنند متمایز از یکدیگر خواهند بود. بسیاری از کیست های پوستی خیلی شایع هستند و برخی از آن‌ها به‌ندرت در افراد دیده می‌شوند. در ادامه انواع کیست های پوستی که به نسبت شیوع بالاتری دارند را معرفی خواهیم کرد. همچنین به ویژگی‌های آن‌ها اشاره می‌کنیم.
آکنه کیستیک
آکنه کیستیک شایع‌ترین و شدیدترین نوع آکنه به‌شمار می‌رود. زمانی فرد دچار آکنه کیستیک می‌شود که برجستگی‌هایی متعدد زیر لایه‌های عمقی پوست به وجود بیایند. آکنه کیستیک می‌تواند به دلایل مختلف بروز کند. همچنین گاهی ترکیب چند علت سبب بروز چنین آکنه‌هایی در پوست می‌شود. ازجمله علل شایع بروز آکنه کیستیک می‌توان به تغییرات هورمونی، چربی، سلول‌های خشک پوست و باکتری‌هایی که در منافذ پوستی حبس می‌شوند، اشاره نمود.
آکنه کیست ممکن است در هر ناحیه‌ای از بدن و پوست فرد رشد کند. برخی تنها در بازوها و پشت بالاتنه خود دچار آکنه کیستیک می‌شوند. برخی تنها در ناحیه گردن و سینه دچار آکنه کیستیک می‌شوند و گروهی نیز از رشد این ضایعات پوستی در صورت رنج می‌برند.
برآمدگی پلک یا شالازیون
یکی دیگر از کیست های پوستی شایعی که در پوست به‌خصوص ناحیه صورت بروز می‌کند، برآمدگی پلک است. به این کیست شالازیون نیز گفته می‌شود. شالازیون توده‌ای کوچک است که روی پلک پایین یا بالای چشم رشد می‌کند. معمولاً کیست شالازیون تورم و درد ندارد. این کیست به علت انسداد غده میبومین ایجاد می‌شود. غده میبومین نوعی غده چربی است. اگر در این ناحیه عفونت بروز کند، این غدد مسدود، قرمز و دردناک می‌شوند. همچنین ممکن است این کیست متورم نیز بشود.
کیست مویی یا فولیکولیت
فولیکولیت ازجمله عارضه‌های پوستی است که در اثر بروز التهاب در فولیکول مو ایجاد می‌شود. کیست مویی معمولاً عفونی است و نیاز به درمان پزشکی دارد. در این وضعیت موها به‌جای اینکه به سمت بیرون و بالا رشد کنند، تغییر جهت داده و به سمت پایین یا به طرفین رشد میکنند و به داخل بافت می‌روند.
کیست های مویی در افرادی که بسیار اصلاح میکنند، شایع‌تر است. همچنین افرادی که زیاد از روش‌های موقتی حذف موهای زائد همچون اپیلاسیون استفاده میکنند، بیشتر در معرض ابتلا به فولیکولیت قرار دارند. فولیکولیت‌ها اغلب شبیه به برجستگی‌های جوشی هستند.
این کیست ممکن است قرمز، سفید یا زرد باشد. همچنین دیگر مشخصه کیست مویی این است که شما در آن ناحیه که قبلاً مو داشت رشد مو را مشاهده نمی‌کنید. درواقع دلیل رشد بافت به سمت خارج و ایجاد این برجستگی رشد مو زیر همین بخش از پوست است. به این حالت فولیکولیت کاذب یا برآمدگی‌های تیغی نیز گفته می‌شود. کیست های مویی پس از عفونی شدن، اگر لمس شوند دردناک هستند. همچنین بروز التهاب در این ناحیه از پوست باعث گرمای زیاد آن نقطه می‌شود و ممکن است پوست قرمز شود.
کیست های پوستی سباسه
کیست سباسه یکی از شایع‌ترین کیست های پوستی به‌شمار می‌رود و ممکن است در هر نقطه از بدن رشد کند، اما بروز آن در بالاتنه به‌خصوص گردن و صورت شایع‌تر است. این کیست به دلایل مختلفی بروز می‌کند. ازجمله مهم‌ترین علل ابتلا به کیست سباسه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- بریدگی یا ایجاد زخم در غدد چربی
- آسیب به غدد چربی
کیست‌های سباسه به دلیل ظاهر عجیبی که دارند، اغلب سبب نگرانی افراد می‌شوند. بسیاری تصور میکنند که کیست های پوستی سباسه سرطانی هستند. اما برخلاف این تصورات کیست‌های سباسه غیرسرطانی‌اند، رشد کندی دارند و سبب بروز مشکل خاصی نمی‌شوند.
کیست پیلار
کیست پیلار نسبت به کیست های پوستی که در بالا معرفی کردیم شیوع کمتری دارد. این کیست به رنگ پوست است. این کیست نیز زیر پوست ایجاد می‌شود. ظاهر کیست پیلار معمولاً گرد، کروی یا بیضی‌شکل است. کیست‌هایی که از نوع پیلار هستند غالباً روی پوست سر رشد میکنند. کیست پیلار گاهی سبب نگرانی افراد شده و به‌اشتباه توده سرطانی تلقی می‌شوند، حال آنکه این کیست سرطانی نیست.
دلیل ایجاد کیست پیلار در زیر پوست تجمع پروتئین در فولیکول مو است. کیست پیلار ویژگی‌های خاص خود را دارد. این کیست توپر و سفت است. معمولاً کیست پیلار سطحی صاف دارد. دست زدن به آن سبب ایجاد درد نمی‌شود، همچنین این توده خودبه‌خود سبب بروز درد و ناراحتی نمی‌شود. رشد کیست های پوستی از نوع پیلار بسیار کند است.
کیست مخاطی
کیست مخاطی در دهان یا روی لب ایجاد می‌شود. در این حالت یک کیسه پر از مایع روی لب یا دهان به وجود می‌آید. وقتی فرد دچار کیست مخاطی دهان و لب می‌شود، که غدد بزاقی دهان با مخاط مسدود شوند. دلیل بروز این کیست می‌تواند متفاوت باشد.
برخی از افراد به دلیل ضربه به حفره دهان دچار کیست مخاطی می‌شوند. اختلال در غدد بزاقی، سوراخ کردن لب و همچنین گاز گرفتن آن دیگر دلایل بروز کیست مخاطی هستند. کیست‌های مخاطی ندول‌هایی کوچک هستند و اگر لمس شوند، به نظر نرم می‌آیند. رنگ کیست مخاطی به رنگ‌های آبی یا صورتی است.
کیست اپیدرموئید
کیست اپیدرموئید یکی از انواع کیست های پوستی خوش‌خیم است. رشد این نوع کیست در اندام تناسلی نیز دیده شده است، اما بروز آن در نقاطی همچون سر، گردن، پشت بالاتنه و صورت شیوع بالاتری دارد. کیست‌های اپیدرموئیدی رشد کُندی دارند و اغلب کوچک هستند. اصلی‌ترین دلیل بروز کیست اپیدرموئید تجمع کراتین در زیر پوست است.
کیست اپیدرموئید معمولاً به چند شکل مختلف همرنگ پوست، زرد پر از مواد سفت و قهوه‌ای مایل به زرد بروز می‌کند. گاهی کیست‌های اپیدرموئیدی عفونت میکنند. در صورت عفونی شدن کیست، این ناحیه از پوست قرمز و متورم می‌شود. همچنین اگر پوست را لمس کنید، دردناک خواهد بود.
کیست پیلونیدال
کیست پیلونیدال عارضه شایع پوستی است، که بخش تحتانی بدن را درگیر می‌کند. این کیست در شکاف بالای باسن به وجود می‌آید. اغلب افراد پس از بلوغ دچار کیست پیلونیدال می‌شوند. متخصصین بر این باورند که کیست پیلونیدال به دلایل ترکیبی در بدن فرد رشد میکنند. ازجمله دلایل اصلی رشد کیست پیلونیدال می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- تغییرات هورمونی
- بیش‌ازحد نشستن
- رشد مو در شکاف بین باسن
- اصطکاک ناشی از لباس‌ها
به‌طورکلی می‌توان کیست پیلونیدال را اینگونه معرفی کرد که در پوست سوراخ یا کانالی کوچک ایجاد می‌شود. این سوراخ ممکن است عفونی باشد. گاهی این کیست حاوی چرک و یا مایع است. علائم عفونت کیست پیلونیدال عبارت‌اند از:
- تورم کیست
- ترشح چرک یا خون از آبسه
- منتشر شدن بوی بد از ناحیه‌ای که آبسه کرده
- احساس درد شدید هنگام نشستن
- احساس درد شدید هنگام ایستادن
- قرمز شدن پوست شکاف بالای باسن
- دردناک شدن نواحی اطراف این نقطه
- بیرون زدن مو از محل ایجاد کیست
تشخیص کیست پوستی
کیست های پوستی اغلب به شکل یک برآمدگی روی پوست ایجاد می‌شوند. همچنین اگر کیست دقیقاً زیر پوست ایجاد شود و شروع به بزرگ شدن کند، ممکن است شبیه به یک توده کوچک دیده شود. اغلب کیست های پوستی سفت هستند و رشد کُندی دارند. سطح بیشتر کیست های پوستی صاف است. کیست های پوستی کوچک هستند و ممکن است به‌تدریج بزرگ‌تر شوند. اکثر کیست های پوستی درصورتی‌که عفونی و آلوده نشوند، بی‌خطر هستند. وب‌سایت healthline در مورد نحوه تشخیص کیست می‌گوید:
کیست های پوستی در حالت طبیعی سبب ایجاد درد و ناراحتی نمی‌شوند و سبب بروز عوارض جدی نخواهند شد. اما اگر شرایط زیر مطرح باشد ممکن فرد علائم و ناراحتی‌هایی را تجربه کند. اگر کیست:
- ملتهب شود
- خیلی بزرگ شود
- به عصب برخورد کند
- به رگ خونی برخورد کند
- در یک ناحیه حساس رشد کرده باشد
- و رشد آن بر عملکرد یک بافت یا عضو از بدن تأثیر بگذارد
درمان کیست های پوستی
آنچه همیشه متخصصین در مورد درمان کیست های پوستی تأکید میکنند، عدم شروع درمان خودسرانه است. فرقی نمی‌کند دچار کیست های بی‌خطر شدید یا کیستی بزرگ و ملتهب دارید، در هر صورت باید برای درمان آن به متخصص مراجعه کنید. هرگز تلاش نکنید که کیست را با فشار دادن تخلیه کنید یا از زیر پوست خارج کنید. خارج کردن کیست با فشار و همچنین کمک گرفتن از ابزار مختلفی که استریل نیستند، سبب بروز التهاب و عفونت خواهد شد.
خیلی از کیست های پوستی درصورتی‌که تحریک نشوند، به‌تدریج از بین می‌روند. گاهی می‌توان با کمک گرفتن از کمپرس گرم روی کیست، توده را برطرف کرد. کمپرس گرم به تخلیه کیست و تسریع روند بهبود آن کمک می‌کند. اگر مورد خیلی جدی باشد باید حتماً تحت نظر پزشک کیست های پوستی را درمان کنید.
کیست های پوستی صورت
کیست های پوستی صورت معمولاً برآمدگی‌های برجسته هستند. برخی از کیست های پوستی صورت حاوی مایع و چرک هستند و برخی نیز سفت‌اند. شایع‌ترین کیست های پوستی عبارت‌اند از:
- شالازیون
- کیست مویی
- کیست سباسه
- آکنه کیستیک
- کیست مخاطی (لب و دهان)
- کیست اپیدرموئید
کیست های پوستی صورت اگر عفونی و ملتهب شوند سبب بروز علائمی همچون درد، گرما در ناحیه کیست، قرمزی پوست و خروج چرک از پوست خواهند شد.
درمان کیست های پوستی صورت
برای درمان کیست صورت ممکن است متخصصین روش‌های مختلفی را پیشنهاد و تجویز کنند. خیلی از کیست‌های صورت آن‌قدر جدی نیستند که پزشک روش درمانی به‌خصوصی تجویز کند. اما به‌طورکلی آن‌ها برای کنترل کیست های پوستی به‌خصوص در ناحیه صورت چند روش درمانی را توصیه میکنند. متداول‌ترین درمان‌های پزشکی کیست صورت عبارت‌اند از:
- تخلیه با سوزن: یکی از روش‌های درمان کیست های پوستی و کیست صورت استفاده از سوزن‌های استریل تحت نظارت پزشک است. در این روش متخصص به‌وسیله سوزن‌های تمیز مایعات و دیگر مواد داخل کیست را تخلیه می‌کند.
- تجویز دارو: برخی از داروها می‌توانند در کاهش علائم و به‌ویژه التهاب ناشی از کیست پوستی موثر باشند. پزشک با تجویز و تزریق برخی از داروهای کورتیکواستروئید تلاش می‌کند علائم کیست را بهبود ببخشد.
- جراحی: خیلی کم پیش می‌آید که پزشک برای درمان کیست‌های صورت از روش‌های جراحی استفاده کند. اغلب کیست‌هایی که در پوست سر یا پشت گوش ایجاد می‌شوند همچون کیست پیلار و سباسه به این روش تحت درمان قرار می‌گیرند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
شما میتوانید با استفاده از خدمات نوبت دهی و مشاوره آنلاین کلینیک نیکان، برای درمان کیست های پوستی به سرعت مشاوره پزشکی گرفته و روند درمان خود را شروع کنید.
منابع بیشتر برای مطالعه
دکتر فریبرز صمدی
متخصص جراحی عمومی
- جراح کولورکتال با 9 سال سابقه
- جراحی های نشیمن گاهی: شقاق، هموروئید (بواسیر)، آبسه مقعدی، فیستول مقعدی کیست مویی (سینوس پیلونیدال)، زگیل تناسلی و مقعدی
- جراحی روده وبیماری های روده و معده
- جراحی آبسه های پوستی، کیست های پوستی، کیست های سباسه ناحیه سر، غدد چربی پوستی
