کیست سباسه یا هیداتیدی کیست، یک نوع عارضه پوستی است که در بیشتر موارد بی خطر و بدون علائم جدی است. کیست سباسه دو نوع اپی درموئید و پیلار می باشد. در بعضی موارد ممکن است علائم و عوارضی را ایجاد کند که نیاز به درمان دارند. این کیست معمولاً در بخش‌های مختلف بدن از جمله سر، گردن، صورت، پشت، کمر، ران و ساق پیدا می‌شود. زمانی که کیست عفونی می شود دردناک می شود و تحمل آن برای بیمار سخت خواهد بود. در ادامه به بررسی مشخصات، علل بروز و درمان این عارضه می پردازیم.
کیست سباسه چیست؟
این کیست شامل یک توده است که درون یک بافت حاوی مایع سفیدرنگ قرار دارد. این کیست می‌تواند در هر قسمت از بدن ایجاد شود، اما معمولاً در بخش‌هایی از بدن که دارای بافتهای چربی هستند، ایجاد می‌شود. این کیست ممکن است در بخش‌های مختلف بدن به اندازه‌ی چند میلی‌متر یا به اندازه‌ی چند سانتی‌متر باشد. به طور کلی، کیست سباسه یک عارضه‌ی پزشکی بی خطر است که معمولاً بدون نیاز به درمان جراحی خودبخود برطرف می‌شود. با این حال، در صورت ایجاد علائمی مانند تورم و التهاب در محل ایجاد کیست، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و تشخیص و درمان دقیق این عارضه را از او دریافت کنید.
ویژگی های کیست سباسه
در ادامه به بررسی مشخصات و ویژگی‌های کیست پرداخته می‌شود:
- شکل کیست سباسه: این کیست به صورت یک توده‌ی نرم و قابل فشار در زیر پوست و در نزدیکی سطح پوست، قابل لمس است. شکل این توده‌ی پر مایه و پر مایع معمولاً گرد و صاف است و دارای یک توده مایع درونی است. اندازه کیست ممکن است از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر باشد.
- رنگ کیست سباسه: معمولاً این کیست به رنگ سفیدرنگ یا زرد رنگ است، اما در برخی موارد ممکن است دارای رنگهای دیگری مانند قهوه‌ای یا سیاه باشد.
- محل ایجاد کیست سباسه: کیست می‌تواند در هر قسمت از بدن ایجاد شود. اما معمولاً در بخش‌هایی از بدن که دارای بافتهای چربی هستند، ایجاد می‌شود. به عنوان مثال، این کیست معمولاً در بخش‌هایی از سر، صورت، گردن، پشت، کمر، ران و ساق پیدا می‌شود.
- عوارض کیست سباسه: این کیست معمولاً بدون عوارض جدی است و بیشتر به صورت یک ناحیه برجسته و قابل لمس در بالای پوست قابل تشخیص است. با این حال، در بعضی موارد، این کیست ممکن است به صورت دردناک در محل ایجاد آن، با تورم و التهاب همراه باشد. مهمترین عارضه کیست سباسه عفونی شدن آن می باشد. همین عفونت منجر به بروز درد، التهاب و سوزش می شود.
- تشخیص کیست سباسه: تشخیص این سباسه معمولاً با بررسی پزشکی و تشخیص بصری از نظر شکل و اندازه توده موجود صورت میگیرد. در برخی موارد، پزشک ممکن است تصویری از بخش مورد نظر تهیه کند تا مطمئن شود که توده موجود یک کیست است و نه یک نوع لیپوم یا غده دارای عروق خونی.
علائم و نشانه ها
پوست سر، گوش‌ها، پشت، صورت و بالای بازو از مکان‌های رایج کیست سباسه هستند، اگرچه کیستهای سباسه ممکن است در هر قسمت از بدن به جز کف دست و کف پا مشاهده شوند. کیستهای سباسه بیشتر در مناطق مو دار دیده می‌شوند، در صورتی که کیست به مدت طولانی وجود داشته باشد موهایی که سطح بالای کیست را می‌پوشاند می‌ریزند. کیستهای سباسه به‌طور معمول گرد هستند و سطح آنها در لمس صاف است، و در اندازه‌های متفاوت یافت می‌شوند.
آنها به‌طور کلی توده‌های متحرکی هستند که می‌توانند از موارد زیر تشکیل شوند:
- بافتهای فیبری و مایعات،
- ماده ای چرب (کراتینوس) شبیه پنیر، در صورت وجود این ماده کیست را می‌توان «کیست کراتین» نامید. این ماده دارای بوی خاصی شبیه بوی پنیر یا بوی پا است.
- مایعی غلیظ، سروسانجینوس (حاوی چرک و خون).
ماهیت محتوای کیست سباسه و کپسول اطراف آن، بسته به اینکه کیست در گذشته عفونی شده باشد یا نه، متفاوت است.
با جراحی، معمولاً می‌توان کیست را به‌طور کامل جدا کرد. عفونت کیست که منجر به چرمی شدن کیست و چسبندگی کیست به بافت اطراف می‌شود، جراحی کیستهایی که سابقه عفونت دارند یا جراحی توسط جراح غیر ماهر ممکن است منجر به پارگی و باقی ماندن دیواره کیست در حین جراحی شود. اگر کیست سباسه به‌طور کامل در هنگام جراحی برداشته شوددیگر عود نخواهد کرد. اگر بیمار زمینه ایجاد کیست را داشته باشد، ممکن است کیستهای بیشتری در همان ناحیه ایجاد شوند.
کیست سباسه به چه علت ایجاد می شود؟
کیست سباسه به دلیل انسداد در یک غده، منافذ یا پوشش مویی درون پوست ایجاد می‌شود. این انسداد باعث می‌شود که مواد چربی و سایر مواد از غده به داخل کیست جمع شده و توده‌ی پرمایه‌ای در زیر پوست شکل بگیرد. این کیست ممکن است به طور آهسته رشد کند و به صورت یک توده بی خطر قابل لمس باشد. در بعضی موارد کیست سباسه به صورت سریع تر رشد کرده و به اندازه‌ی قابل توجهی درون پوست شکل می گیرد.
علل انسداد در غده‌ها یا پوشش مویی می‌تواند متنوع باشد. عواملی مانند اختلالات هورمونی، ترشح بیش از حد مواد چربی در پوست، عفونت‌های باکتریایی، اصابت ضربه و تحریک می‌توانند باعث ایجاد کیست شوند. در بعضی موارد، کیست نیز ممکن است به صورت وراثتی بروز کند.
درمان کیست سباسه
درمان کیست سباسه معمولاً به دو روش انجام می‌شود. یکی از روش‌های درمانی کیست، استفاده از تزریق مواد است. در این روش، پزشک با تزریق مواد ضد التهاب به داخل کیست، سعی می‌کند کیست را پنهان کرده و از بین ببرد. این روش معمولاً در مواردی که کیست به صورت بی خطر و بدون عوارض جدی است استفاده می‌شود. در صورتی که کیست سباسه به صورت دردناک، قرمز و التهابی باشد، عمل جراحی کیست سباسه پیشنهاد می شود. در این روش، پزشک با استفاده از یک تیغ جراحی و یا لیزر برش کوچکی روی پوست، کیست را برداشته و آن را خارج می کند. پس از جراحی، ممکن است به شما دستور العمل هایی برای مراقبت از پوست داده شود.
در بعضی موارد، ممکن است نیاز باشد نمونه بافت برای آزمایشگاه ارسال گردد تا بتوان از بدخیمی کیست سباسه مطمئن شد. در این صورت، پزشک ممکن است نمونه بافت را برداشته و به آزمایشگاه ارسال کند. به طور کلی، درمان کیست سباسه به شدت عارضه، اندازه و محل آن و همچنین عوارض و علت ایجاد آن بستگی دارد.
درمان جراحی کیست سباسه
برداشتن کیست سباسه از طریق جراحی یک روش ساده برای درمان کامل کیست و محتویات آن است. سه روش شایع برای درمان جراحی کیستهای سباسه وجود دارد:
- جراحی سنتی با برش بزرگ
- جراحی از طریق برش کوچک
- برداشتن کیست بطریق پانچ بیوپسی
روش جراحی سرپایی متداول برای برداشتن کیست، بی‌حس کردن اطراف کیست با بی‌حسی موضعی و سپس استفاده از چاقوی جراحی برای بازکردن کیست با یک برش در مرکز آن یا دو برش بیضی شکل در طرفین کیست است. در صورتی که کیست کوچک باشد می‌شود آن را در وسط سوراخ کرد.
شخصی که عمل جراحی را انجام می‌دهد با فشار محتویات کیست را خارج می‌کند، سپس با استفاده از قیچی کند (پنس جراحی) یا وسیله دیگری محل برش را کاملاً باز نگه می‌دارد و به کمک انگشتانش یا پنس دیواره کیست را به‌طور کامل و یکسره خارج می‌کند. اگر دیواره کیست به صورت یک تکه برداشته شود، «میزان بهبودی» صد در صد است.
در صورتی که دیواره به بافتهای اطراف چسبیده باشد یا تکه‌تکه شده و به‌طور کامل قابل برداشت نباشد جراح ممکن است از کورتاژ (خراشیدن) برای از بین بردن باقی مانده‌های دیواره کیست استفاده کند، همچنین جراح ممکن است از روش کوتر کردن (سوزاندن به کمک چاقوی الکتریکی) برای از بین بردن دیوراه باقی مانده کیست سباسه استفاده کند.
در صورتی که دیواره کیست سباسه به‌طور کامل برداشته نشود امکان عود مجدد کیست وجود دارد. در هر صورت محل برش جراحی ضد عفونی می‌شود و در صورت لزوم، پوست بخیه می‌شود. به احتمال زیاد جوشگاه ناشی از جراحی باقی می‌ماند.
اگر کیست سباسه عفونی شده باشد بیمار ممکن است قبل یا بعد از برداشتن آن به کمک جراحی به آنتی‌بیوتیک خوراکی یا درمانهای دیگر (مانند داروی ضد التهاب) نیاز داشته باشد. اگر کیست محتوی چرک باشد، باید کیست برش داده شده و محتویات چرکی آن تخلیه شده سپس دیوراه کیست به‌طور کامل برداشته شده و بیمار با پوشش مناسب آنتی‌بیوتیک مرخص شود.
روشی شامل تخلیه کیست، به جای برداشتن کامل آن، نیز پیشنهاد شده‌است.
مراقبت های لازم حین جراحی کیست سباسه
علاوه بر جراحی کیست سباسه از اقدامات دیگری که برای پیشگیری از ایجاد کیست سباسه یا بهبود وضعیت آن می توانید انجام دهید می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برای کاهش خطر عفونت و التهاب کیست سباسه از کرم موضعی استفاده کنید
- به مقدار کافی آب بنوشید تا ضایعات کیست از بدن تخلیه شود
- از سوراخ کردن، خاراندن و یا فشار دادن کیست خودداری کنید واجازه دهید به طور طبیعی خشک شود
- ناخیه اطراف کیست را با صابون ضد باکتری بشویید و مرتب تمیز کنید
- اگر کیست دردناک و یا بزرگ شد حتما به پزشک پوست مراجعه کنید
- اگر کیست دچار عفونت شود از آنتی بیوتیک استفاده کنید یا محتویات آن را تخلیه کنید
برای پیشگیری از به وجود آمدن کیست سباسه از از مرکبات، غلات کامل، سبزی‌ها و میوه‌های سرشار از آنتی‌اکسیدان و سبزی‌هایی با برگ‌های تیره استفاده کنید که سموم را از بدن دفع و سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند.
درمان کیست سباسه ناحیه سر در کلینیک نیکان
شما میتوانید برای درمان و جراحی کسیت سباسه ناحیه سر، به راحتی هرچه تمام تر نوبت خود را از کلینیک نیکان به صورت آنلاین دریافت کرده و از خدمات جراحی کیست سباسه ناحیه سر در کلینیک نیکان استفاده کنید.
منابع بیشتر برای مطالعه
دکتر فریبرز صمدی
متخصص جراحی عمومی
- جراح کولورکتال با 9 سال سابقه
- جراحی های نشیمن گاهی: شقاق، هموروئید (بواسیر)، آبسه مقعدی، فیستول مقعدی کیست مویی (سینوس پیلونیدال)، زگیل تناسلی و مقعدی
- جراحی روده وبیماری های روده و معده
- جراحی آبسه های پوستی، کیست های پوستی، کیست های سباسه ناحیه سر، غدد چربی پوستی
