این روز ها بحث شناخت بیماری و نحوه ی برخورد با آن قبل از مراجعه به پزشک از جمله مهم ترین کار ها می باشد. در این راه شناخت علائم آبسه مقعدی می تواند آگاهی از این بیماری و بروز آن را بالا ببرد.همچنین آگاهی از علائم آبسه مقعدی باعث می شود تا افراد آن را دیگر بیماری های شبیه به آن یعنی فیشر یا بواسیر اشتباه نگیرند. برای بررسی علائم آبسه مقعدی با کلینیک نیکان همراه باشید.
اگر غده‌های اطراف مقعد به هر دلیلی مسدود شوند، التهاب، عفونت و تورم ایجاد شده و این تجمع عفونت منجر به ایجاد آبسه در ناحیه مقعد می‌گردد. این عارضه در ناحیه اطراف مقعد رخ می‌دهد ولی ممکن است دقیقاً در ناحیه سوراخ مقعدی و یا بطور عمیق در انتهای راست روده یا رکتوم ایجاد گردد. از مهم‌ترین علائم آبسه مقعدی می‌توانیم به درد شدید در لبه مقعد، قرمزی و التهاب بافت‌های اطراف مقعد، ورم در لب مقعد و تب اشاره کنیم.
آبسه مقعدی چیست؟
آبسه مقعدی یا پری‌آنال مجموعه‌ای موضعی از چرک در فضاهای پری رکتوم است. این عارضه معمولاً از کریپت مقعدی منشا میگیرد و علائم آن درد و تورم قرمز رنگ است. تشخیص در درجه اول با معاینه و سی تی یا ام آر آی لگن برای آبسه‌های عمیق تر است. این بیماری ممکن است در فضاهای مختلف اطراف راست روده و رکتوم قرار داشته باشد و می‌تواند سطحی یا عمیق باشد. آبسه پری‌آنال سطحی است و نزدیک به سطح پوست ایجاد می‌شود.
آبسه ایسکیورکتال عمیق‌تر است و در سراسر اسفنکتر به فضای ایسکیورکتال (عضلات اسفنکتر مقعدی) امتداد می‌یابد. ممکن است به سمت طرف مقابل نفوذ کند و آبسه “نعل اسبی” را تشکیل دهد. آبسه بالای لواتور آنی کاملا عمیق است و ممکن است تا اندام‌های شکمی گسترش یابد. این نوع اغلب ناشی از دیورتیکولیت یا بیماری التهابی لگن است.
انواع آبسه مقعدی
آبسه‌های آنورکتال بر اساس محل آناتومیک آنها طبقه بندی می‌شوند. موارد زیر رایج ترین مکان‌ها هستند:
- پری‌آنال: شایع ترین نوع آبسه مقعدی هستند که تقریباً 60 درصد موارد گزارش شده را تشکیل می دهند. این مجموعه سطحی از مواد چرکی در زیر پوست کانال مقعد قرار دارند و اسفنکتر خارجی را عرضی نمی‌کنند.
- ایسکیورکتال: شایع‌ترین نوع بعدی هستند و زمانی ایجاد می‌شوند که چروک از اسفنکتر خارجی مقعد به فضای ایسکیورکتال عبور کند. آبسه مقعدی ایسکیورکتال ممکن است به سمت طرف مقابل عبور کند و به اصطلاح آبسه نعل اسبی را تشکیل دهد.
- بین اسفنکتریک: سومین نوع شایع، ناشی از چرک بین اسفنکترهای داخلی و خارجی مقعد است. آنها ممکن است به طور کامل در داخل کانال مقعد قرار بگیرند و منجر به درد شدید شوند و تنها با معاینه مقعدی دیجیتال یا آنوسکوپی قابل تشخیص هستند.
- فوق بالابر: نوع کمتر شایع از چهار نوع اصلی، ممکن است از امتداد سفالدی آبسه مقعدی بین اسفنکتریک بالای عضله بالابرنده یا از امتداد دمی یک فرآیند چرکی شکمی (مانند آپاندیسیت، بیماری دیورتیکولی، سپسیس زنانه) به فضای فوق بالابر ایجاد شوند. این عارضه‌ها ممکن است با استفاده از توموگرافی کامپیوتری (CT) تشخیص داده شوند و باعث درد لگن و رکتوم می‌شوند.
آبسه مقعدی به چه علت ایجاد می‌شود؟
این بیماری می‌تواند بر اثر علت‌های مختلفی روی دهد و همان طور که می‌دانید آبسه به معنی تجمع چرک و عفونت در ناحیه مقعد است. این عفونت می‌تواند به دلیل وجود برخی از باکتری‌های شایع یا برخی از قارچ ها روی دهد. دو باکتری استافیلوکوک و اشرشیاکولی، شایع‌ترین باکتری‌های عامل آبسه مقعدی هستند. این عفونت‌ها می‌توانند از راه برقراری رابطه جنسی مقعدی و غیره منتقل شوند. البته این عارضه می‌تواند در اثر عوامل و بیماریهای دیگری ایجاد شود، که از جمله آنها می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- کولیت
- استفاده از داروهایی مانند پردنیزون
- ایدز
- بارداری
- سل
- آپاندیسیت
- شقاق مقعدی
- قرار دادن اجسام خارجی در داخل مقعد
- بیماریهای مقاربتی
- بیماری روده التهابی مانند بیماری کرون یا کولیت زخمی
- دیابت
- دیورتیکولیت
- بیماری التهابی لگن (PID)
چه کسانی در معرض ابتلا به آبسه مقعدی قرار دارند؟
کیست مقعد یا آبسه مقعدی در مردان شایع‌تر از زنان است و احتمال بروز آن بین ۲۰ تا ۶۰ سالگی بیشتر است. بعضی عوامل خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. در صورت دارا بودن هر یک از علائم آبسه مقعدی که در زیر آمده است، ممکن است در معرض خطر ابتلا به آبسه مقعدی باشید:
- بیماریهای التهابی روده (IBD) مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو
- دیابت
- دیورتیکولیت (التهاب زائده‌های کیسه‌مانند بیرون‌زده از دیواره‌ی روده بزرگ)
- مبتلا بودن به HIV/AIDS
- عفونت‌های مقاربتی (STIs)
سایر عوامل خطر عبارت‌اند از:
- باردار بودن
- سیگار کشیدن
- مصرف داروهایی مثل پردنیزون یا داروهای سرکوب‌گر سیستم ایمنی
- اسهال یا یبوست مکرر
- رابطه جنسی مقعدی و قرار دادن اشیا در رکتوم
علائم آبسه مقعدی چیست؟
شایع‌ترین مورد از علائم آبسه مقعدی وجود یک تورم بزرگ و حساس (مشابه جوش زیرپوستی بزرگ) در نزدیکی مقعد است. این ناحیه غالباً قرمز، بسیار دردناک و ضربان‌دار است. نشستن، سرفه و مدفوع درد را تشدید می‌کند. سایر علائم آبسه مقعدی عبارت‌اند از:
- ترشحات چرک مانند از مقعد
- درد در ناحیه مقعد یا راست‌روده
- توده یا تورمی که قرمز و دردناک است
- یبوست و تخلیه دردناک مدفوع
- تحریک بافت اطراف مقعد
- خونریزی از رکتوم
- درد در قسمت پایین شکم
آبسه می‌تواند باعث تب، لرز و سایر علائم مشابه آنفولانزا شود. اگر آبسه به‌موقع درمان نشود امکان بروز عفونت خونی و ابتلا به سپتی‌سمی نیز وجود دارد که بسیار مخاطره‌آمیز و خطرناک است. تشخیص علائم آبسه مقعدی همیشه آسان نیست و متخصص مراقبت‌های بهداشتی ممکن است نیاز به انجام آزمایشات یا مشورت با متخصصان داشته باشد. در صورت داشتن هر یک از علائم زیر به اورژانس مراجعه کنید:
- تب شدید یا لرز لرزان
- درد قابل توجه در ناحیه مقعد
- ناتوانی در اجابت مزاج یا اجابت مزاج دردناک
- استفراغ مداوم
- هر علامت یا نشانه غیرعادی دیگری
تشخیص آبسه مقعدی
علائم آبسه مقعدی با معاینه ناحیه مقعد تشخیص داده می‌شوند. برای این کار پزشک با انگشت خود رکتوم را برای وجود کیست یا آبسه بررسی می‌کند. گاهی با استفاده از اسپکولوم (وسیله‌ای که به باز شدن مقعد کمک می‌کند) کل رکتوم معاینه می‌شود. بعضی از علائم آبسه مقعدی سطحی هستند و به صورت چشمی قابل تشخیص هستند اما بعضی دیگر عمقی‌تر بوده و نیاز به معاینه انگشتی یا اسپکولومی دارند.
پزشک ممکن است پروکتوسکوپی را نیز انجام دهد. برای این کار یک لوله باریک به مقعد وارد می‌شود. این لوله دارای یک دوربین کوچک و یک منبع نور در قسمت بالایی خود است. اگر آبسه بسیار عمقی باشد ممکن است سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی یا سونوگرافی نیز تجویز شوند.
متخصص سوالاتی در مورد وضعیت شما می‌پرسد. سپس لازم است تمام اطلاعات لازم را به پزشک بدهید. بحث در مورد جزئیات ممکن است شرم آور باشد، اما متخصصان و سایر پرسنل پزشکی ملزم به حفظ محرمانه بودن اطلاعات شما هستند. پاسخ صادقانه به سؤالات به ارائه درمان مراقبت مناسب و سریع به بیمار کمک می‌کند. تشخیص آبسه مقعدی تحت شرایط زیر حاصل می‌شود:
- متخصص بیمار را معاینه می‌کند و باید قسمت‌هایی از معاینه را توضیح دهد که ممکن است ناراحت کننده باشد.
- متخصص باید به هر سؤالی که بیمار می‌پرسد پاسخ روشنی ارائه دهد. او باید برنامه درمانی را درک کنند.
- گاهی اوقات تشخیص واضح است و هیچ آزمایشی لازم نیست. در مواقع دیگر ممکن است آزمایش خون و ادرار و آزمایش‌های تصویربرداری خاص مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن، ام آر آی و سونوگرافی آندوسکوپی ترانس رکتال و توموگرافی کامپیوتری لگن مورد نیاز باشند. متخصص همچنین ممکن است برای تایید تشخیص یا ارائه بهترین برنامه درمانی با متخصصان دیگر مشورت کند.
- استامینوفن (تیلنول و غیره)، ممکن است به کنترل درد و تب کمک کند.
- اگر آبسه به خودی خود باز شود، ترشح چرک و احتمالاً تسکین درد و تب وجود خواهد داشت. صرف نظر از این، آبسه هنوز باید توسط یک متخصص بررسی شود.
- اگر علائم آبسه مقعدی با مراقبت‌های خانگی بهبود یابند، فرد مبتلا باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشد.
علائم آبسه مقعدی باید توسط یک متخصص ارزیابی و درمان شوند. بسیاری از افراد برای جلوگیری از عوارض یا بازگشت آبسه، به درمان بیشتر، به ویژه در مورد آبسه‌های پری رکتوم نیاز دارند.
پزشک شما شرایطی را بررسی می‌کند که می تواند نشانه هایی مانند علائم آبسه مقعدی ایجاد کند. بنابراین ممکن است برای بررسی‌های بیشتر نسبت به بیماریهای زیر تحت نظر باشید:
- بیماری دیورتیکولار
- بیماری التهابی روده
- سرطان رکتوم (علت نادر آبسه پری مقعدی)
- عفونت‌های مقاربتی (STIs)
عوارض آبسه مقعدی چیست؟
درمان آبسه مقعدی معمولاً موفقیت‌آمیز است اما عوارضی نیز ممکن است به دلیل ابتلا به آبسه ایجاد شود که شامل موارد زیر است:
- فیستول مقعدی
- عود مجدد آبسه
- عفونت یا سپسیس خونی (شرایط خطرناک و تهدیدکننده زندگی)
- گانگرن فورنیه (عفونت باکتریایی جدی ناحیه پرینه)
ارتباط آبسه مقعدی و فیستول مقعدی
فیستول مقعدی را می‌توان ارتباطی غیر طبیعی میان دو بافت تعریف نمود، در مورد فیستول مقعدی این ارتباط ایجاد شده معمولا بین پوست اطراف مقعد و دهانه داخلی مقعد است اما علائم فیستول مشابه علائم آبسه مقعدی است. در مورد ارتباط این دو بیماری می‌توان گفت در صورتی که پس از تخلیه چرک از آبسه مقعدی دهانه آن بسته نشود ممکن است به فیستول مبدل گردد.
در واقع در این صورت یک ارتباط غیر طبیعی میان پوست و قسمتی از روده ایجاد شده که موجب می‌شود باکتری‌های داخل مقعد به سطح پوست راه پیدا کرده و زخم مجدداً عود نماید و باعث شود هر چند مدت یکبار آبسه و جوش‌های چرکی در اطراف این ناحیه ایجاد شوند.
درمان آبسه مقعدی
بسته به شدت علائم آبسه مقعدی و هر مشکل پزشکی دیگر، درمان ممکن است به صورت سرپایی یا بستری انجام شود. برنامه درمانی باید با جزئیات برای بیمار توضیح داده شود. جراحی جزئی شاید در مطب متخصص مراقبت‌های بهداشتی یا در بخش اورژانس با استفاده از بی‌حسی موضعی (تزریق در ناحیه عفونی) و احتمالاً آرام بخش داخل وریدی (IV) انجام شود.
اکثر بیماران برای درمان آبسه‌های پری رکتوم به جراح ارجاع داده می‌شوند، زیرا آبسه ممکن است شامل ساختارهای اضافی باشد که ممکن است مشخص نباشد. بیماران باید بتوانند پس از بیدار شدن به خانه بروند و برای چند روز اول با برخی آبسه‌های بدون عارضه، داروهای مسکن تجویز می‌شوند.
روش دیگر جراحی ممکن است در اتاق عمل توسط جراح با استفاده از بی‌حسی نخاعی (بیمار بیدار و بی‌حس از کمر به پایین) یا بیهوشی عمومی (بیمار در خواب تحت آرام بخشی) انجام شود. بستری شدن در بیمارستان ممکن است یک شبه یا چند روز باشد. ممکن است بستری شدن در بیمارستان با خط IV برای مایعات، آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضد درد لازم باشد. بیماران ممکن است نیاز به به روز رسانی تقویت کننده کزاز خود داشته باشند، اگر این کار در پنج تا 10 سال گذشته انجام نشده باشد. ممکن است برای ارزیابی پیشرفت بیمار پس از درمان آبسه مقعدی نیاز به تکرار آزمایش خون و سایر آزمایشات باشد.
اگر علائم آبسه مقعدی و فیستول مقعدی دارید، جراحی برای اصلاح هر دو به طور همزمان انجام می‌شود. با این حال، فیستول مقعدی اغلب چهار تا شش هفته پس از تخلیه آبسه و گاهی چندین ماه یا سال بعد ایجاد می شود. بنابراین جراحی فیستول معمولا به طور جداگانه انجام می‌شود. همچنین جراحی با استفاده از لیزر می‌تواند بهترین درمان باشد. بدین دلیل که در 99 درصد موارد بدون بازگشت است و درد و ناراحتی کمتری دارد. درمان آبسته مقعدی با لیزر خیلی سریع انجام می‌شود و بیمار نیازی ندارد در بیمارستان بماند.
- کلام آخر
آبسه مقعدی یک توده پر از چرک در نزدیکی مقعد یا راست روده است. بیشتر آبسه‌های مقعدی به این دلیل رخ می‌دهند که غده‌ای در داخل مقعد عفونی می‌شود. آبسه معمولا سطحی است و مانند تورم قرمز در اطراف مقعد ظاهر می‌شود؛ اما برخی از آبسه‌ها در بافت‌های عمیق‌تر وجود دارند، جایی که کمتر قابل مشاهده هستند.
رایج‌ترین و موفق‌ترین درمان آبسه مقعد، جراحی با لیزر است. برای دریافت نوبت جراحی آبسه مقعدی با لیزر در کلینیک نیکان میتوانید از صفحه تماس با ما به صورت تلفنی یا آنلاین نوبت خود را رزرو کنید.
